Hoe stressvol was jouw tijd in de baarmoeder? Velen van ons zullen er in het huidige bewustzijn geen actieve herinnering aan hebben. Tot in de jaren 60’ van de vorige eeuw waren we nog in de veronderstelling dat kinderen pas vanaf hun tweede jaar bewust werden. Dat was een van de redenen waarom baby’s vaak zonder narcose werden geopereerd. Inmiddels is er een toename in kennis en onderzoek dat de foetus een voelende entiteit is. In de prachtige documentaire In Utero laat Kathleen Man Gyllenhaal zien wat de impact van het leven in de baarmoeder is op ons verdere leven.
Persoonlijk ben ik al langer gefascineerd naar alles wat van invloed is op hoe we in het hier en nu in het leven staan, de manier waarop we dingen ervaren en met situaties omgaan. Het is toch bijzonder dat sommige gebeurtenissen de ene persoon diep raken en de ander niet of nauwelijks? Het komt af en toe voor dat ik in coaching gesprekken met de klant niet kan achterhalen waarom iemand getriggerd wordt door een situatie, ondanks dat we iemands hele levenslijn uitspitten en doorvoelen. Dat er in ons onderbewustzijn herinneringen opgeslagen liggen waar we met ons bewustzijn niet gemakkelijk bij kunnen is al langer duidelijk. Waar hebben we deze herinneringen opgedaan? In onze vroege jeugd, in de baarmoeder of zelfs in een vorig leven?
In de documentaire komen diverse wetenschappers, artsen en onderzoekers naar het vroege menselijk leven aan het woord: ‘Het ongeboren kind wordt gemarineerd in de gevoelens van zijn moeder. Als de moeder tijdens de zwangerschap blij en gelukkig is, heeft het ongeboren kind het gevoel dat hij in een fijne wereld leeft. Andersom heeft een foetus het gevoel in een stressvolle wereld te leven als de moeder veel stress ervaart. Dit kan zelfs effecten op het immuunsysteem hebben voor de rest van het leven van het kind. Kinderen die in Nederland tijdens de hongerwinter van 1944 geboren werden, hadden logischerwijs een veel te laag lichaamsgewicht. Deze mensen bleken op latere leeftijd vatbaarder voor lichamelijke klachten als diabetes, hoge bloeddruk en hartproblemen.’
Arts Gabor Maté vertelt hoe hij als kind van Joodse ouders geboren werd in Hongarije tijdens de tweede wereldoorlog: ‘de angst die ik in mijn hele leven heb meegedragen is letterlijk in mijn moleculen opgeslagen. De terreur die mijn moeder ervaren heeft tijdens de zwangerschap en de terreur van mijn eerste levensjaren. Die ervaringen hebben mijn persoonlijkheid gevormd, de manier waarop ik reageer op de wereld en hoe mijn wereldbeeld is. Grotendeels op onderbewustzijnsniveau. Daarom was ik geen gelukkig mens met veel problemen zoals depressie en angst en werd ik later gediagnosticeerd met ADD. Ik zie dat niet als een genetische ziekte, maar als een gevolg van de impact van stress in mijn vroege leven.’
De toenemende interesse en het onderzoek naar epi genetica levert ook een bijdrage aan de invloed van het leven in de baarmoeder op een mens. De blauwdruk van onze genen staat min of meer vast. Hoe genen tot ontwikkeling komen wordt weer beïnvloed door de omgeving. Het is niet meer een vraag van nature of nurture, maar nature en nurture. De ervaringen die we hebben in de baarmoeder worden in ons onderbewustzijn en in onze genen opgeslagen. Uit onderzoek blijkt steeds duidelijker dat stress die in een bepaalde generatie is opgedaan, bijvoorbeeld tijdens een oorlogsperiode, een voetafdruk achterlaat in de genen van volgende generaties. Dat betekent dus dat ouders hun trauma doorgeven aan hun kinderen zolang ze zich hier niet van bewust zijn. Net zolang tot er een generatie is die het ontstane trauma verwerkt. Een ongeboren kind draagt dus zowel de last van de ouders als de omstandigheden in de wereld al met zich mee.
Bernard Bail kwam als onderzoeker naar psychoanalyse van zijn patiënten tot de ontdekking dat zij zich vaak schuldig voelen over hun moeder, en tegelijkertijd het gevoel hadden dat ze hun moeders moesten redden. Maté vult hem aan: ‘Kinderen passen zich aan aan de omgeving om te kunnen overleven. Als zij voelen dat de ouders kwetsbaar zijn, gaan ze voor hen zorgen om de relatie in stand te houden. Het is een overlevingsmechanisme. Het probleem is dat deze mensen zich zo verantwoordelijk voelen voor hun wereld: “Ik ben vast een slecht mens dat ik dit mee heb moeten maken.” Om te voorkomen dat het nogmaals gebeurt gaan zij zich gedragen als de perfectionist, die door iedereen aardig gevonden wordt en die negatieve emoties binnenhoudt.’
Ook verslaving wordt als thema aangehaald. Of het nou verslaving aan games, seks, gokken, drank, drugs, sigaretten, shoppen of iets anders is. Het helpt ons allemaal in het bijzonder om niet te hoeven voelen. Bijvoorbeeld stilstaan bij de liefde die we als kind gemist hebben. Het gaat niet om gokken, seks of drugs op zich en de verslaving is ook niet het échte probleem. Het is deze mensen te doen om de dopamine die vrijkomt bij de toepassing van de verslaving. Door de dopamine hoeven mensen de onderliggende pijn niet te voelen en hebben ze een kortstondige ervaring van een warme, zachte en liefdevolle knuffel.
In de documentaire wordt gerefereerd aan diverse films waaronder Superman, Alice in Wonderland en The Matrix: ‘Mensen hebben over het algemeen geen idee in hoeverre hun ervaring op de wereld wordt beïnvloed door de voetafdruk die in de baarmoeder is achtergelaten. Je hebt als het ware je eigen persoonlijkheid afgesplitst en een grote hoeveelheid van je moeder geïntegreerd. Zolang mensen dat ontkennen, weerhoudt het ze van het échte leven te leiden. Dat is de reden dat het moment van ontwaken van Nemo ontzettend pijnlijk is, want dat is het moment waarop de confrontatie met het trauma plaatsvindt.’
Samenvattend vond ik het interessant en inspirerend om een inkijk te krijgen in de mogelijke invloeden die ervaringen als foetus in de baarmoeder hebben op ons mogelijke leven. De documentaire geeft daar logischerwijs nog geen sluitend antwoord op. Veel meer holistisch onderzoek is nodig om dat te verhelderen en beter te kunnen begrijpen. Wél geeft de documentaire een aantal aanwijzingen die we niet kunnen negeren en die ons weer kunnen helpen om te begrijpen waarom we bepaalde klachten hebben en geraakt worden in bepaalde situaties. Voor mij persoonlijk in ieder geval een stimulans om met mijn eigen moeder in gesprek te gaan hoe stressvol haar zwangerschap is geweest.
Ben je getriggerd door de mogelijke invloed van stress in de baarmoeder op jouw leven? Ik ga graag met je op onderzoek uit over dit thema. Ga naar het formulier onderaan dit artikel en laat je gegevens achter. Ik neem binnen 24u contact met je op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
